Tư vấn học sinh trong nhà trường: Điều kiện cần và đủ để phát triển bền vững

Công tác tư vấn học sinh trong nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và nhân cách. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả công tác này, cần hội tụ đầy đủ các điều kiện về nhân lực, nhận thức và cơ sở vật chất. Bài viết sẽ phân tích những yếu tố then chốt để xây dựng một hệ thống tư vấn học đường hiệu quả và bền vững.

Yếu tố tiên quyết: Đội ngũ nhân lực chuyên nghiệp

Nhân lực là một trong những thách thức lớn nhất trong việc triển khai công tác tư vấn học sinh. Ở nhiều trường học, đội ngũ nhân viên tư vấn vẫn còn thiếu hoặc phải kiêm nhiệm nhiều công việc khác.

Tại Trường THPT Quan Sơn (Thanh Hóa), việc thiếu giáo viên và viên chức đã ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng bố trí vị trí tư vấn học sinh. Theo thầy Nguyễn Trọng Năm, Phó Hiệu trưởng nhà trường:

“Hiện nay, vị trí tư vấn học sinh chủ yếu do giáo viên kiêm nhiệm đảm nhiệm. Mặc dù Thông tư 20/2023/TT-BGDĐT đã quy định rõ ràng về vị trí này, nhưng nhà trường vẫn gặp khó khăn trong việc tuyển dụng và bố trí nhân sự.”

Tương tự, Trường THCS Thường Thới Tiền (Đồng Tháp) cũng chỉ có giáo viên kiêm nhiệm thực hiện công tác tư vấn. Theo thầy Nguyễn Phước Thuận, Phó Hiệu trưởng nhà trường, việc tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn và tăng cường các hoạt động giáo dục kỹ năng sống là cách nhà trường khắc phục tình trạng này.

Giải pháp nâng cao chất lượng nhân lực tư vấn học sinh:

  • Bố trí nhân viên chuyên trách: Mỗi trường cần có ít nhất một nhân viên tư vấn học sinh chuyên trách. Đối với các trường có đông học sinh, nên bố trí thêm nhân viên để đảm bảo công việc hiệu quả.
  • Đào tạo chuyên sâu: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng tư vấn, tâm lý học đường và xử lý tình huống thực tế để nâng cao năng lực của đội ngũ nhân viên tư vấn.
  • Chính sách đãi ngộ: Cần có chế độ giảm tải công việc hoặc giảm định mức tiết dạy cho giáo viên kiêm nhiệm tư vấn, đảm bảo họ có thời gian và điều kiện để tập trung vào nhiệm vụ.

Nâng cao nhận thức: Yếu tố then chốt

Nhận thức đúng đắn từ tất cả các bên liên quan – lãnh đạo nhà trường, giáo viên, học sinh và phụ huynh – là yếu tố quan trọng để công tác tư vấn học sinh đạt hiệu quả.

  1. Với học sinh:
    • Xây dựng môi trường học đường cởi mở, không phán xét, giúp học sinh thoải mái chia sẻ vấn đề cá nhân.
    • Tổ chức các buổi trò chuyện, hội thảo về sức khỏe tinh thần, kỹ năng sống để nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó của học sinh trước những thách thức trong cuộc sống.
  2. Với phụ huynh:
    • Thực hiện truyền thông tích cực để thay đổi nhận thức của phụ huynh về vai trò của tư vấn tâm lý trong nhà trường.
    • Cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về dịch vụ tư vấn học đường, giúp phụ huynh hiểu rõ lợi ích của việc hợp tác với nhà trường và chuyên viên tâm lý.
  3. Với nhà trường:
    • Đánh giá đúng vai trò của chuyên viên tâm lý trong việc phát hiện và hỗ trợ học sinh kịp thời.
    • Tạo điều kiện cho đội ngũ nhân viên tư vấn phát triển chuyên môn, đồng thời phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên, cán bộ quản lý và chuyên viên tâm lý để xử lý hiệu quả các vấn đề của học sinh.

Cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ

Cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ cũng là những yếu tố không thể thiếu trong công tác tư vấn học sinh.

  • Không gian tư vấn:
    Cần xây dựng các phòng tư vấn chuyên biệt, đảm bảo sự riêng tư và thoải mái cho học sinh. Không gian này nên được trang bị các thiết bị hỗ trợ như máy tính, tài liệu tham khảo, bảng vẽ hoặc đồ chơi trị liệu để tạo điều kiện tốt nhất cho các buổi tư vấn.
  • Ứng dụng công nghệ:
    Sử dụng các nền tảng trực tuyến để cung cấp dịch vụ tư vấn, đặc biệt hữu ích trong bối cảnh học trực tuyến hoặc với các trường ở vùng sâu, vùng xa.
  • Chính sách tài chính ổn định:
    Cần có ngân sách rõ ràng để duy trì hoạt động tư vấn học đường liên tục. Đồng thời, các chế độ đãi ngộ hợp lý sẽ giúp giữ chân nhân sự tư vấn và thu hút thêm chuyên gia có kinh nghiệm.

Kết nối giữa gia đình, nhà trường và xã hội

Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ học sinh.

  • Với gia đình:
    Nhà trường cần xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với phụ huynh thông qua các buổi họp, hội thảo hoặc hoạt động ngoại khóa. Điều này giúp phụ huynh hiểu và đồng hành cùng con trong quá trình học tập và rèn luyện kỹ năng.
  • Với cộng đồng:
    Nhà trường có thể liên kết với các tổ chức xã hội, trung tâm tư vấn chuyên nghiệp hoặc chuyên gia tâm lý để nâng cao hiệu quả công tác tư vấn học sinh.

Công tác tư vấn học sinh là một phần không thể thiếu trong việc xây dựng môi trường học đường toàn diện và lành mạnh. Để triển khai hiệu quả, cần đảm bảo các điều kiện cần và đủ về nhân lực, nhận thức và cơ sở vật chất. Đồng thời, sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội sẽ là chìa khóa để công tác tư vấn học đường thực sự mang lại giá trị lâu dài, giúp học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và nhân cách.


Ngày 30/10/2023, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 20/2023/TT-BGDĐT hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông và các trường chuyên biệt công lập; trong đó quy định vị trí việc làm tư vấn học sinh. Ngày 18/9/2024, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 11/2024/TT-BGDĐT quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và xếp lương tư vấn học sinh trong các cơ sở giáo dục phổ thông và trường chuyên biệt công lập.

Đọc thêm: